Wojciech Nawrocik, profesor fizyki na Wydziale Fizyki UAM w Poznaniu, wygłosił w czwartek 24 listopada 2011 r. w auli ZSO w Gostyniu wykład zatytułowany „Jakie znaczenie dla medycyny ma fizyka”.
Przed wystąpieniem Profesora Andrzej Czabajski przedstawił sylwetkę naszego Gościa. W latach 1987-90 był dyrektorem Instytutu Fizyki i w latach 1993-99 dziekanem Wydziału Fizyki UAM. Jest autorem ponad 30 publikacji naukowych, współorganizatorem międzynarodowych seminariów naukowych „Neutron Scattering Investigation“ organizowanych w Poznaniu, uczestniczy w wielu imprezach edukacyjnych skierowanych do nauczycieli i młodzieży. Należy dodać, że pochodzi z Leszna i został jego honorowym mieszkańcem.
Rozpoczynając wykład, Profesor stwierdził, że przedmiotem zainteresowania fizyki jest Wszechświat – od cząstek elementarnych po kosmos. Fizyka interesuje się także zdrowiem człowieka, ponieważ rządzi procesami zachodzącymi w żywych organizmach, jest zatem fundamentem medycyny. Zilustrował to kilkoma przykładami: ruchy naszego ciała podlegają prawom mechaniki, przewodnictwo sygnałów przez nerwy opisujemy za pomocą elektryczności, proces słyszenia – za pomocą akustyki, a proces powstawania obrazów na siatkówce oka tłumaczymy za pomocą optyki.
Następnie przypomniał kilka pojęć z fizyki: kryształ, molekuła, atom, jądro atomowe, proton i neutron, wreszcie elektron i kwark, który jest cząstką elementarną.
Kilka słów poświęcił historii fizyki. Przypomniał, że zagadnieniami z pogranicza fizyki i medycyny zajmowali się między innymi polscy uczeni: Mikołaj Kopernik i Maria Skłodowska – Curie. Rozwój fizyki medycznej rozpoczął się wraz z odkryciem promieniowania X przez W. Röntgena w 1895 r. Pierwszą polską uczelnią kształcącą fizyków medycznych była Politechnika Warszawska.
Fizyka medyczna ma zastosowanie we współczesnej diagnostyce i terapii. Odkrycie promieniowania X pozwoliło zobaczyć wnętrze człowieka, np. jego układ kostny.
Współcześnie używane techniki diagnostyczne to tomografia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny. Są one nieszkodliwe dla człowieka, nieinwazyjne, pozwalają zbadać wnętrze organizmu bardzo szczegółowo i przez to umożliwiają postawienie bardziej trafnej diagnozy. Ostatnie osiągnięcie to pozytonowa tomografia emisyjna PET, która wykorzystuje krótkożyciowe izotopy promieniotwórcze, np. analog glukozy. Służy w kardiologii, neurologii i onkologii. Zazwyczaj łączy się ze sobą kilka technik diagnostycznych.
Z kolei w terapii wykorzystuje się hadronoterapię czyli terapię protonową i jonową. Metoda ta pozwala precyzyjnie zniszczyć chore miejsce, oszczędzając miejsca zdrowe, np. czerniaka oka.
Wykład Profesora, choć naszpikowany terminologią naukową, był przystępny i wzbudził wielkie zainteresowanie. Dla zobrazowania trudniejszych zagadnień profesor posłużył się komputerem, diaskopem oraz innymi rekwizytami, np. kuleczki, wirujący bąk. Po wykładzie tradycyjnie już był czas na zadawanie pytań, na które Profesor chętnie i wyczerpująco odpowiadał.
Po tym spotkaniu nikt z obecnych nie miał wątpliwości, że bez odkryć w dziedzinie fizyki nie byłoby postępu w medycynie.
Zrelacjonowała Halina Spichał
Zdjęcia Aleksandra Biderman
