Naj zierw przypomniała ramy czasowe epoki, która obejmowała kilka wieków. Na ogół przyjmuje się, że czas trwania średniowiecza wyznaczają daty: 476 – 1492 (od upadku Cesarstwa Zachodnio – Rzymskiego do wyprawy Krzysztofa Kolumba), ale też – uwzględniając historię chrześcijaństwa – za początek średniowiecza uważa się datę wydania edyktu nantejskiego w 313 r., natomiast koniec wiąże się z wystąpieniem Marcina Lutra w 1517 r. lub zakończeniem soboru trydenckiego w 1563. Polskie średniowiecze obejmuje okres od początków panowania Mieszka I w 960 r. a jego koniec wyznacza data pierwszego sejmu dwuizbowego w 1494 r. Niezależnie od różnic w datowaniu była to epoka trwająca dłużej niż wszystkie inne, które potem nastąpiły.
Wbrew powszechnie powtarzanej opinii, jakoby była to epoka mroczna (przysłowiowe mroki średniowiecza) prelegentka zwróciła uwagę na fakty, które zaprzeczają takiej ocenie. Nie miała na myśli tylko osiągnięć tej epoki w dziedzinie budownictwa i architektury. Co zatem zawdzięczamy ludziom żyjącym w średniowieczu? Lista jest bardzo długa, wymienię tylko niektóre wynalazki: aromatyzowane i barwione mydła (VIII-Xw.), uniwersytety i stopnie naukowe (Xw.), pieniężne przelewy bankowe znane ok XII-XIIIw. Na XIII w. przypada wynalezienie okularów, guzików z dziurkami i szklanego metalizowanego lustra, wskazówkowy zegar mechaniczny pojawił się w XIV w., natomiast pierwsza ochrona patentowa w XV w. podobnie jak wynalezienie druku, a raczej czcionki ruchomej.
Przechodząc już do zagadnień kulinarnych, prelegentka zauważyła, że w tej epoce częstsze niż dziś były posty, których przestrzegano w środy i piątki, przez okres Wielkiego Postu, przed wielkimi świętami religijnymi, przed przystępowaniem do komunii, w suche dni (4 x w roku). Nie jedzono wtedy mięsa, także jaj, masła, mleka, natomiast spożywano produkty roślinne, ale też zwierzęta wodne: wszelkiego rodzaju ryby, także bobry, a nawet kaczki jako ptaki pływające. W kuchni dominowały smaki słodko-kwaśne, mięso często łączono z owocami. Choć raczej spożywano mięso świeże (polowanie było jednym ze sportów narodowych), znano sposoby przechowywania i konserwowania mięsa: solenie, suszenie, przechowywanie w liściach pokrzywy i chrzanu.
Prelekcja była bogato ilustrowana materiałami wizualnymi, które uplastyczniały barwną gawędę. Źródłem wiedzy o epoce są obrazy i miniatury, z których wiele się można dowiedzieć o życiu codziennym i obyczajach ludzi. Oglądając uważnie miniatury, poznajemy noszone ubiory, używane narzędzia, nakrycia stołowe, zabawki dziecięce. Na jednej z miniatur ukazującej scenę z życia rodziny widzimy dziecko poruszające się w chodziku.
Codziennym sytuacjom towarzyszyły zwierzęta, szczególnie psy.
Pani Ewa podkreśliła wysoki status kobiet w średniowieczu, które mogły prowadzić warsztaty, zawierać umowy, zajmować się rzemiosłem. Po śmierci męża kobieta przejmowała majątek i nim zarządzała. Na licznych miniaturach widzimy kobiety jeżdżące konno, biorące udział w walce, kobiety trudniące się bednarstwem, pszczelarstwem, produkcją wina, a nawet pracujące w rzeźni. Zamężne kobiety nosiły na głowie czepce. Moda dziecięca nie różniła się od mody dla dorosłych, tylko ubiory były mniejsze. Ciekawostką w tej opowieści o ubiorach było to, że w okresie plemion słowiańskich noszono bogate, barwne stroje, dopiero po wejściu chrześcijaństwa nastała asceza, stroje stały się skromniejsze.
Przekonaniu o mrokach średniowiecza zaprzecza także informacja o stanie higieny. Otóż w tej epoce przywiązywano dużą wagę do kąpieli. Na wielu miniaturach obserwujemy sceny w kąpieli. Łaźnie były miejscem spotkań towarzyskich, biznesowych, podczas kąpieli ucztowano i bawiono się, nierzadko mężczyźni wspólnie z kobietami. Dopiero później, w związku z sugestiami, że woda może sprzyjać przenoszeniu się niektórych chorób, kąpiel znalazła się w niełasce.
Słuchacze tej prelekcji gorącymi brawami podziękowali pani Ewie za jej przygotowanie i wygłoszenie.
Przed prelekcją odbyło się walne zgromadzenie członków GUTW, na którym zostało złożone sprawozdanie z działalności Zarządu GUTW, sprawozdanie finansowe, przedstawiono projekty planu pacy i finansowy oraz dokonano pewnych zmian w Statucie GUTW.
Relacja Halina Spichał Zdjęcia Aleksandra Biderman
